Βαθύτερη κρίση στην Τουρκία βλέπει τώρα η Scope Ratings
«Η επιδείνωση του πιστωτικού προφίλ της Τουρκίας και η μη βιώσιμη διακυβέρνηση αυξάνουν την πιθανότητα βαθύτερης κρίσης», επισημαίνει ο Dennis Shen, Διευθυντής Sovereign Ratings της Scope Ratings.
«Οι μη βιώσιμες οικονομικές πολιτικές της Τουρκίας, ο ραγδαίος πληθωρισμός και η υποτίμηση του νομίσματος αυξάνουν τον κίνδυνο βαθύτερης κρίσης του ισοζυγίου πληρωμών, χρηματοπιστωτικής ή/και πολιτικής κρίσης. Το αποτέλεσμα των εκλογών που θα διεξαχθούν το 2023 θα είναι καθοριστικό για τις πιστωτικές προοπτικές της Τουρκίας.
Η Scope είναι ιδιαίτερα επικριτική: «Η τρέχουσα πορεία της Τουρκίας δεν είναι βιώσιμη. Οι προγραμματισμένες για το 2023 εκλογές θα μπορούσαν να αποδειχθούν μια στιγμή που θα την καταστρέψει. Εάν ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παραμείνει στην εξουσία μετά το 2023, η οικονομική κακοδιαχείριση είναι πιθανό να συνεχιστεί. Εναλλακτικά, εάν οι δημοσκοπήσεις αποδειχθούν σωστές και ο Ερντογάν ηττηθεί, θα μπορούσε να ακολουθήσει επαναπροσδιορισμός του πλαισίου πολιτικής της Τουρκίας – μεταβάλλοντας ριζικά τις πιστωτικές προοπτικές της χώρας», εξηγεί ο Shen.
«Αναμένουμε ανάπτυξη στην Τουρκία μόνο 2,3% το 2022 και 2,4% το 2023, εν μέσω κινδύνου ξαφνικής οικονομικής αναστροφής, μετά από 11% το 2021. Ο πληθωρισμός, εν τω μεταξύ, έχει αυξηθεί σε υψηλά επίπεδα του 61,1% τον Μάρτιο και εκτιμάται ότι θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα», εξηγεί η Scope.
«Η διαρθρωτικά χαλαρή νομισματική πολιτική, ο υψηλός πληθωρισμός, τα αρνητικά καθαρά συναλλαγματικά αποθέματα, καθώς και η αυξημένη και αυξανόμενη έκθεση του Δημοσίου σε ξένο νόμισμα αυξάνουν τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η μακροπρόθεσμη ικανότητα της τουρκικής κυβέρνησης να αποπληρώσει το χρέος, ιδίως κατά τη διάρκεια ξαφνικών μελλοντικών υποτιμήσεων της λίρας», συνεχίζει o Shen.
Ο κίνδυνος σοβαρότερης κρίσης είναι υψηλός σε μια οικονομία αναδυόμενης αγοράς με μεγάλες εξωτερικές ευπάθειες όπως η Τουρκία, δεδομένων των δευτερογενών επιπτώσεων στις χρηματοπιστωτικές αγορές από τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Επιπλέον, η ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής από τις κεντρικές τράπεζες των G4 ενισχύει την εκροή κεφαλαίων από τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Η ικανότητα της Τουρκίας να αποπληρώσει το δημόσιο χρέος είναι, επιπλέον, συνυφασμένη με την πιθανότητα εγχώριας μεταβλητότητας κατά τη διάρκεια μιας επερχόμενης φάσης γύρω από τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί στα μέσα του 2023.
«Η επιδείνωση του πιστωτικού προφίλ της χώρας υπογράμμισε την απόφασή μας της 11ης Μαρτίου να υποβαθμίσουμε τις μακροπρόθεσμες αξιολογήσεις της Τουρκίας σε ξένο νόμισμα σε B- και να διατηρήσουμε αρνητικές προοπτικές. Η ανθεκτικότητα του εγχώριου τραπεζικού συστήματος είναι κρίσιμη για την εκτίμηση του πόσο βαθιά μπορεί να διαρκέσει η οικονομική κρίση. Ο δεσμός κράτους-τραπεζών έχει στενέψει -με την κυβέρνηση να εξαρτάται σε αυτό το στάδιο από τις εγχώριες τράπεζες για χρηματοδότηση σε εγχώριο και σε ξένο νόμισμα», εξηγεί η Scope.
«Οι τράπεζες ήταν ένα από τα βασικά πιστωτικά πλεονεκτήματα της Τουρκίας και όσο οι τράπεζες στέκονται, το κράτος στέκεται. Παρ’ όλα αυτά, η οικονομική κακοδιαχείριση και οι σχετικοί πιστωτικοί κίνδυνοι θα αποδυναμώσουν πιθανότατα τους ισολογισμούς των τουρκικών τραπεζών και, ως εκ τούτου, θα αυξήσουν την πιθανότητα μεγαλύτερων τρωτών σημείων μεσοπρόθεσμα», επισημαίνει η γερμανική εταιρεία αξιολογήσεων.
Μια βασική ευπάθεια είναι η αξία της λίρας
Περίοδοι σημαντικής υποτίμησης μειώνουν την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να προχωρήσει στην πρόσφατη ανακεφαλαιοποίηση αρκετών κρατικών τραπεζών, για να μην αναφέρουμε την αύξηση του πληθωρισμού και τη διακινδύνευση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους, λόγω της ονομαστικοποίησης του κρατικού χρέους σε συνάλλαγμα. Η κυβέρνηση έχει προσπαθήσει να σταθεροποιήσει την αξία της λίρας με πολιτικές που διευκολύνουν τεχνητά την πίεση του ξεπουλήματος. Σε αυτές περιλαμβάνονται η προστασία των καταθέσεων σε λίρες έναντι απώλειας συναλλάγματος και η απαίτηση ανταλλαγής του 25% των εσόδων των εξαγωγέων από συναλλάγματα σε λίρες.
«Δυστυχώς, οι πολιτικές αυτές είναι απίθανο να αποδειχθούν μακροπρόθεσμα βιώσιμες ή να αποτρέψουν μια νέα σοβαρή νομισματική κρίση. Αντίθετα, το σύστημα εξοικονόμησης λιρών θυσιάζει ένα κρίσιμο πιστωτικό πλεονέκτημα της Τουρκίας, δηλαδή την υγεία του κρατικού ισολογισμού. Μετά από πληρωμές 10 δισ. λίρες σε μία εβδομάδα από λογαριασμούς που λήγουν -που αντιστοιχούν στο 0,1% του ΑΕΠ-, το πρόγραμμα επεκτάθηκε πρόσφατα για να συμπεριλάβει ξένες εταιρείες και ιδιώτες, με τις πληρωμές να αναμένεται να αυξηθούν με την πάροδο του χρόνου», εκτιμά ο Shen.
«Υποθέτουμε ότι τα ελλείμματα της γενικής κυβέρνησης θα είναι κατά μέσο όρο 5,9% του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια του 2022-2026 -πιο αυξημένα από ό,τι πριν από την κρίση της Covid-19-, με το δημόσιο χρέος να αυξάνεται στο 65,0% του ΑΕΠ μέχρι το 2026 από 27,4% στο χαμηλό του 2015, λόγω της υποτιθέμενης υποτίμησης του νομίσματος κατά 24% ετησίως κατά τη διάρκεια του 2022-26, δημιουργώντας πίεση στην εξυπηρέτηση του χρέους για ένα 67% του χρέους της κεντρικής κυβέρνησης σε ξένο νόμισμα.
Τα αποθεματικά της κεντρικής τράπεζας προσαρμοσμένα για τις ανταλλαγές αντιπροσωπεύουν καθαρή υποχρέωση 58,7 δισ. δολαρίων ΗΠΑ τον Φεβρουάριο. Η αποδυνάμωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας φέτος σε έλλειμμα περίπου 8% του ΑΕΠ -λόγω των αυξημένων παγκόσμιων τιμών της ενέργειας και των βασικών εμπορευμάτων και της εξάρτησης από την εισαγωγή σιταριού από τη Ρωσία και την Ουκρανία- αποτελεί μια περαιτέρω πρόκληση όσον αφορά τα αποθεματικά.